Quan Cư Nhất Phẩm
Chương 736: Bánh xe lịch sử
Khi y xuất hiện ở phủ nha Tô Châu, Quy Hữu Quang giật bắn mình, vội lệnh người đóng cửa phủ, mời đại nhân vào hậu đường nói chuyện.
Thẩm Mặc nhìn Quy Hữu Quang mặt đầy mồ hôi:
- Mấy năm qua lão huynh béo lên đấy.
Quy Hữu Quang lau mồ hôi cười:
- Cũng tới tuổi rồi mà.
Thấy Thẩm Mặc cũng có mồ hôi, vội nói:
- Hạ quan sai người lấy đá lạnh cho đại nhân.
- Không cần mùa hè đỏ mồ hôi mới tốt, cắt dưa hấu là được, tốt nhất là có làm lạnh trong giếng.
- Có ngay.
Quy Hữu Quang sai người đi cắt dưa hấu, nói với Thẩm Mặc:
- Không ngờ đại nhân tới sớm như thế.
- Không sớm không được, Hàng Châu có cả đống chuyện đang đợi mà.
- Đại nhân vất vả rồi, không biết đại nhân ở Tô Châu mấy ngày. an bài hành trình thế nào?
Quy Hữu Quang vào việc ngay.
- Tối đa năm ngày, lần này ta tới đây một là gặp mặt cổ đông Hối Liên... Ít nhất mất một ngày. Hai là Âu Dương lão tiên sinh đã nhiều lần mời ta tới, thể hiện thành quả, cũng mất một ngày. Ba là cục Thông Dịch, công học viện khai trương, ta muốn tới phát biểu, mỗi nơi mất nửa ngày, bốn là...vị đồng hao kia của lão huynh có thể làm ta bớt đi được chút việc không?
Nghe đại nhân trách, Quy Hữu Quang cười khổ:
- Hạ quan cũng chẳng biết huynh ấy nghĩ gì, nói không nghe, thiếu điều phải trói lại kéo tới Hàng Châu thôi. Đại nhân đừng chấp, càng là người thông minh, càng dễ đâm đầu vào chỗ bế tắc.
- Ta biết, ông ta đáng để ta tam cố thảo lư. Làm xong chuyện này ta mới làm chuyện khác.
- Không được, không được.
Quy Hữu Quang luôn miệng:
- Chính sự quan trọng hơn, cùng lắm hạ quan trói huynh ấy tới gặp đại nhân, không thể để lỡ đại sự của ngài được.
- Thành ý quý ở chỗ phải thân chinh coi là chuyện đầu, nếu chỉ coi thuận đường mà tới thì không đủ.
Quy Hữu Quang thở dài:
- Khai Dương huynh đúng là có phúc.
Thời gian quý giá, Thẩm Mặc ăn trưa ở phủ, chợp mắt một lúc, đợi tới hoàng hôn khi nhiệt độ giảm xuống, liền giục Quy Hữu Quang xuất môn. Trịnh Nhược Tầng ở tại Trịnh gia thông, nếu không tranh thủ rời thành thì phải đợi tới ngày mai.
- Ta không nhìn nhầm chứ?
Rời thành, khi Thẩm Mặc đi qua một chiếc thuyền thì y nhìn thấy người béo tốt nằm dài trên ghế hút thuốc, mặt đầy hưởng thụ.
- Cái gì, cái gì thế ạ?
Quy Hữu Quang từ đầu tới giờ luôn khẩn trương, mặc dù Thẩm Mặc không phải tới để thị sát, nhưng chẳng may có sơ xuất gì ông ta cũng khó ăn nói.
- Sao có người hút thuốc.
Thẩm Mặc như phát hiện ra lục địa mới, thốt lên:
- Ta chưa bao giờ thấy.
- Hút thuốc ???
Quy Hữu Quang vỡ lẽ:
- Cái này gọi là Đạm Ba Cô, chẳng biết nổi lên từ khi nào , đầu tiên là thương nhân Nam Dương về hay dùng sau đó ngày càng có nhiều người dùng nó ... Đại nhân xem bên kia có hai người nữa kìa.
- Đạm Ba Cô?
Thẩm Mặc lầm bẩm:
- Chắc là cách phát âm của cây thuốc lá ... Xem ra đúng là thứ từ Nam Mỹ truyền tới rồi.
Châu Mỹ đã phát hiện ra từ 80 năm trước, thứ này theo mậu dịch tới Đại Minh chẳng có gì lạ.
Nhưng y thích sạch, nên không ưa mùi thuốc lá lắm, kinh ngạc một chút rồi thôi, chẳng kích động nữa.
Quy Hữu Quang thấy sau khi nhìn thấy Đạm Ba Cô, Thẩm Mặc trở nên trầm mặc khác thường, biết đại nhân đang suy nghĩ, liền không nói nữa.
Thẩm Mặc liên tưởng thuốc lá tới thứ nha phiến người Châu Âu mang tới Trung Quốc, tất nhiên hai thứ này chẳng dính lính tới nhau, nhưng nó làm y nhớ tới tương lai Mãn Thanh nhập quan, quốc gia có 5000 năm lịch sử này chìm vào 500 năm đen tối nhất, lạc hậu nhất, bị thế giới công nghiệp, hàng hải bỏ xa lại đằng sau...
Nhưng một con người có thể thay đổi lịch sử được không? Bình tâm mà luận, Thẩm Mặc không cho rằng có khả năng này, mặc dù y thừa nhận mỗi lần tiến bộ của lịch sử do số ít cá nhân thúc đẩy, nhưng tiền đề là phải có thiên thời đạ lợi nhân hòa, nên thời thế có thể tạo anh hùng mà anh hùng không thể tạo thời thế là thế.
Nhất là y thiếu hoài báo lãng mạn mà vĩ nhân phải có, kiếp trước mộng tưởng của y làm làm cục trưởng, thậm chí nghĩ tới sở trưởng, bộ trưởng cũng chưa từng có ... Thực tế là ưu điểm của y, nhưng quá thực tế là khuyết điểm của y, khiến y dư thừa làm người bình thường, nhưng muốn y làm vĩ nhân chuyển biến dân tộc thì làm khó y rồi.
Nếu được, Thẩm Mặc hi vọng mình có thể coi mình là người Đại Minh, quên đi tương lai kia ...
Suy nghĩ miên man là một loại giải phóng tâm linh thôi, thực ra Thẩm Mặc đã đi trên con đường không lối về rồi, tất cả những điều y làm, dù vụn vặt, nhưng không cái nào không đặt nền móng cho tương lai.
Dù không cam tâm, không tình nguyện, nhưng nếu đã bước đi thì phải đi tới cùng.
Thẩm Mặc thầm cổ vũ bản thân, nghĩ tới đây y cảm thấy mình cao thượng như Nicolaus Copernicus vậy, nghĩ tới đó y không nhịn được cười thầm, tâm tình nặng nề được thả lỏng.
***Nicolaus Copernicus: Nhà thiên văn đưa ra thuyết Hệ Nhật Tâm hiện đại đầu tiên.
Bóng đêm cực đẹp, ánh trăng mông lung, ngửi mùi thơm đậu mạch hai bên bờ sông tỏa ra, Thẩm Mặc ngây ngất, nghĩ:" Nếu như lúc này bên cạnh có một cô nương, chẳng cần đẹp lắm ta cũng phá giới." Có điều mở mắt ra lại nhìn thấy cái mặt già của Quy Hữu Quang, tức tối nói:
- Làm gì đấy?
Quy Hữu Quang bống nhiên bị quát choáng váng hồi lâu mới há miệng ra nói:
- Sắp tới Trịnh gia trang rồi.
Nhìn theo hướng ông ta chỉ, Thẩm Mặc tấy ánh đèn đuốc thấp thoáng phía xa, qua một đoạn nữa liền thấy đường nết của một thôn trang thậm chí nghe thấy tiếng chó sủa.
Thuyền dừng ở một bến tàu không có bóng người, có điều sau đi đi lên bến tàu, tiếng ván gỗ cót két khiến người gác đêm cảnh giác, giật mình quát:
- Ai thế?
Quy Hữu Quang hỏi nhà Trịnh Nhược Tằng, người kia thở phào nói:
- Nhà thứ hai đầu thôn.
Làu bàu vào câu rồi lại chui vào lán ngủ.
Chẳng cần hắn chỉ Quy Hữu Quang cũng thành thào đưa Thẩm Mặc tới một tiểu viện, gõ cửa:
- Khai Dương, mở cửa.
Bên trong truyền ra giọng nữ nhân:
- Có phải tỷ phu không?
Nhận được câu trả lời của Quy Hữu Quang, nữ nhân kia mở cửa nói:
- Chẳng biết đi đâu uống rượu rồi, cũng chẳng biết bao giờ mới về, cứ tiếp tục thế này rồi sẽ say chết thôi, tỷ phu huynh phải khuyên can ...
Đang thao thao bất tuyệt thì nhìn thấy nhóm người Thẩm Mặc vội bới lại tóc, nhún eo thi lễ:
- Thất lễ quá ... Tỷ phu thật là có khách tới mà không nói một tiếng.
Giọng nói trở nên êm ái, cử chỉ đoan trang hoàn toàn khác hẳn oán phụ trách chồng khi nãy.
Quy Hữu Quang nhịn cười:
- Là ta sai ... Đây là đại nhân nhà ta, đăc biệt tới thăm Khai Dương.
Nữ nhân kia hiển nhiên đã nghe tới Thẩm Mặc, đầu tiên là kinh ngạc, sau đó khôi phục bình thường, mời khách vào phòng, pha trà rót nước, tất cả đều ung dung ưu nhã, đầy phong phạm đại gia .... Đương nhiên rồi, người ta là nữ nhi của bậc đại nho mà.
Quy Hữu Quang hỏi rõ Trịnh Nhược Tằng rốt cuộc đi đâu, Ngụy thị đáp:
- Không biết là ra quán hay ra miếu, cũng không biết có về không.
Rồi áy náy nói với Thẩm Mặc:
- Chỉ e đại nhân đi phí công rồi, dù hôm nay lão gia thiếp thân có về cũng say khướt chẳng biết gì cả.
Quy Hữu Quang nghĩ :" Thế là đúng phải tam cố thảo lư rồi.."
Thời gian của Thẩm Mặc quý giá, không rảnh mà tán gẫu, hỏi ngay:
- Tẩu tẩu có biết những chỗ Khai Dương tiên sinh hay uống rượu không?
Ngụy thị liền nói ra mấy chỗ.
- Chia ra hành động, mời Khai Dương tiên sinh về.
Thẩm Mặc lệnh Tam Xích và các thị vệ đi tìm người.
Qua trò chuyện với Ngụy thị, Thẩm Mặc biết Trịnh Nhược Tằng sau khi về nhà suốt ngày mượn rượu giải sầu, tinh thần sa sút, ai nói cũng không nghe.
Chừng nửa canh giờ sau bên ngoài có động tĩnh, Ngụy thị vội ra mở cửa, liền thấy đám Tam Xích khiêng một người say khướt về, đó là chồng nàng, đằng sau còn có hai người bạn rượu, thấy Ngụy thị quen đám Tam Xích mới quay về, cảm khái :
- Không ngờ phái tráng đinh đi bắt nam nhân mình về, gặp phải ác phụ như thế, không bằng đập đầu chết cho xong.
Vào nhà Tam Xích hỏi:
- Để đâu đây?
Ngụy thị giận dỗi:
- Tùy tiện, ném ở mặt đất là được.
Hiển nhiên đã nghe thấy lời kia rồi.
Thẩm Mặc lên tiếng:
- Đặt trên ghế trước đi.
Ngụy thị liền đi nấu canh cá cho chồng giải rượu.
Trịnh Nhược Tằng vốn đáng uống rượu thì bị đám Tam Xích xông tới không nói một lời vác đi luôn, trời đất đảo lộn, hơi rượu xộc lên, say tới bất tỉnh. Về nhà ngồi xuống ghế đột nhiên nôn ọe liên hồi, còn bắn lên người Thẩm Mặc, Quy Hữu Quang và Tam Xích biết đại nhân thích sạch, thầm kêu không hay, ai ngờ Thẩm Mặc thản nhiên như không còn mang trà cho ông ta xúc miệng.
Nôn ọe xong, Trịnh Nhược Tằng mở miệng chửi bới, còn chửi tới cả Thẩm Mặc ...
Quy Hữu Quang toát mồ hôi, vội giải thích:
- Đại nhân, huynh ấy say nói lung tung đấy, ngài đừng trách ...
Thẩm Mặc cười:
- Ta cũng chẳng hiểu Khai Dương tiên sinh đang nói gì.
Trịnh Nhược Tằng lúc này vẫn còn không ngớt miệng chửi rủa, nhưng mục tiêu chuyển sang triều đình, chửi Từ Giai tiểu nhân vô sỉ, chửi Hồ Tôn Hiên tự làm tự chịu .. Thề không chịu làm bô nước tiểu cho người khác nữa. Tuy là lời khi say, nhưng là lời đáy lòng, làm Thẩm Mặc thở dài không thôi.
Ngụy thị mặc dù xuất thân đại gia, nhưng lấy chồng chẳng hưởng nổi vài ngày hạnh phúc, nên luyện ra được một thân bếp núc, nấu bát canh lớn, không chỉ hầu hạ chồng uống, còn cho Thẩm Mặc và Quy Hữu Quang mỗi người mọt chén, chua ngon, làm tinh thần người ta phấn chấn.
Uống canh xong, Trịnh Nhược Tằng dần tỉnh lại, cảm thấy xấu hổ lắm, nhưng chỉ ngẩn ra ngồi uống trà. Thẩm Mặc cũng không thúc giục.
Tới canh ba, Ngụy thị mỏi mệt lắm rồi, Quy Hữu Quang bảo nàng ngủ trước, nhưng nàng cố chịu, ai ngờ dựa vào ghế ngủ mất, hai vị kia cứ ngây ra nhìn trời ...
Cứ như thế tới tận trời sáng, Trịnh Nhược Tằng mới lên tiếng:
- Đường đường kinh lược đông nam, sao rảnh rỗi chạy tới thôn quê hoang dã này?
- Tới thăm tiên sinh.
Thẩm Mặc đáp:
- Từ khi được đọc Giang Nam kinh lược và Trù hải đồ lược của tiên sinh, ta luôn đặt bên mình, dù công việc bận đến đâu cũng bỏ thời gian ra nghiên cứu, khâm phục tiên sinh vô cùng, sớm muốn bái kiến rồi.
- Viết bừa thôi, đại nhân xem giải trí là được.
Thẩm Mặc nghiêm nghị nói:
- Không, ta đọc rất chuyên chú, riêng bút ký đã viết hơn vạn chữ rồi.
- Ồ, không biết đại nhân thích quyển nào hơn?
- Hiện giờ hữu dụng với ta tất nhiên là Giang Nam kinh lược, nhưng ta thực sự coi trọng là Trù hải đồ lược.
- Vì sao? Hiện giờ giặc Oa đã định , đối với đại nhân mà nói quyển đó đâu còn mấy tác dụng.
- Nếu như ta chỉ cần giải tình thế trước mắt thì dựa vào mình là đủ, cần gì phải phiền người khác.
Thẩm Mặc tự tin nói:
- Vậy thì vì sao?
Thẩm Mặc nhìn ra phương xa, như muốn xuyên qua đêm đen vạn dặm để thấy được biển cả vậy:
- Chẳng phải vì quan cao tước dày, không phải vì bản thân mà vì ..
Y thấy khó nói tiếp liền chuyển đề tài:
- Tiên sinh đã ra biển chưa? Cảm giác ra sao?
- Chấn động, thuyền biển từ khắp nơi đổ tới, còn có người râu đỏ mắt xanh, thương nhân quấn đầu, nô lệ đen xì ... Giống như quay về thời Vĩnh Lạc vậy.
- Không giống đâu...
Thẩm Mặc chua xót lắc đầu:
- 150 năm trước đội thuyền của chúng ta đi thăm dò thế giới, phiên bang nhờ thuyền tới triều cống. Còn hiện giờ là người ta từ nơi xa xôi hơn, ngồi thuyền lớn do chính mình đóng tới làm ăn, điều này có thể giống nhau được sao?
- Không ngờ tốc độ tiến bộ của bọn họ nhanh như thế.
Trịnh Nhược Tằng cảm khái:
- Tại hạ nhìn chiến thuyền, thương pháo của Phật Lãng Cơ đều tiên tiến hơn chúng ta, nếu bỏ đi ưu thế chủ nhà, đụng độ trên biển thì chúng ta phải ba mới đánh được một ..
Nói chuyện với chuyên gia đúng là thư thái đỡ tốn nước bọt, Thẩm Mặc gật đầu:
- Thời đại phát triển, thế giới biến hóa, người Châu Âu đã dựa vào hàng hải tới mọi ngóc ngách trên thế giới. Biển khơi từ rào cản đã thành con đường thông tới mọi miền. Từ đó thu hoạch mới, tiền bạc, kinh nghiệm , kiến thức , trở nên càng ngày càng hùng mạnh.
Trịnh Nhược Tằng gật đầu, hắn luôn cho rằng Đại Minh là quốc gia lớn nhất tân tiến nhất trên đời, nhưng ở trên biển một người Phật Lãng Cơ kiêu ngạo nói với hắn:
- Mặt trời chiếu tới đâu, đó là quốc thổ của chúng tôi.
Chấn động lòng tự tôn thiên triều thượng quốc của hắn.
- 500 năm tới, đại vị hải quân sẽ đề cao chưa từng có, sức mạnh trên biển quyết định sức mạnh quốc gia! Ai có thể khống chế hải dương, người đó trở thành cường quốc thế giới ... Vì thế chiến lược bờ biển trở thành quan trọng nhất.
Những lời trầm bổng mà mạnh mẽ của Thẩm Mặc làm Trịnh Nhược Tằng mắt sáng lên, chế hải quyền hắn viết chỉ là chủ động phòng ngự, không tích cực, tiến bộ như của Thẩm Mặc, từ quốc gia bảo thủ trên đất liền biến thành bá chủ trên biển, mệnh đề này hơi lớn, thậm chí cuồng...
Đương nhiên nếu Thẩm Mặc chỉ là nho sinh khoác lác, hắn sẽ vỗ tay kêu hay về tư tưởng kỳ diệu này. Nhưng là quan lớn triều đình mà có "ảo tưởng" đó, Trịnh Nhược Tằng toát mồ hôi:
- Nghe đợi nhân nói hơn mười năm đọc sách, nhận thức với biển của tại hạ đã biến đổi hoàn toàn rồi.
Thẩm Mặc nghe ra ý ngầm trong đó là "ta sẽ theo ngài về."
Y thở phào, bình phục lại tâm tình, biết lời của mình quá cấp tiến, dù là chiến lược gia có tầm nhìn nhất cũng chỉ coi lời y thành suy nghĩ chủ quan mà thôi.
Nhưng Thẩm Mặc biết đối phương là thiên tài hiếm có, chỉ cần từ từ tiếp xúc trao đổi quan niệm, tương lai ắt sẽ thành trợ thù tốt cho mình:
- Không nói chuyện xa vời nữa, "cố hải cương, cường hải quân" hẳn là hoài bão của tiên sinh.
- Vâng, kiến thiết một thủy sư cường đại để bảo vệ cứ địa, có thể hộ trợ cho nhau, đánh thắng kẻ thù trên biển.
Trịnh Nhược Tằng cười:
- Làm được chuyện này là tại hạ thỏa mãn rồi... Có điều hiện giờ tại hạ già rồi, mệt rồi, muốn ở nhà hưởng hạnh phúc gia đình.
Nói chuyện đi vào bế tắc, Thẩm Mặc cười khổ:
- Nếu tiên sinh thấy suy nghĩ của ta phi thực tế, ta có thể buông tay cho tiên sinh làm, ta tận lực ủng hộ. Ta thường ngày là người trầm tĩnh, hôm nay chỉ nhất thời kích động, xin tiên sinh tin ta, đó không phải con người thường ngày của ta.
Trịnh Nhược Tằng nghiêm túc nói:
- Đại nhân đã nhiều lầ chứng minh năng lực của mình, tại hạ không có chút bất kính nào với ngài, mà còn phục sát đất ...
- Vậy tiên sinh không muốn biến lý tưởng của mình thành hiện thực sao?
- Tại hạ biết đại nhân có năng lực, có thể thuyết phục binh bổ, chỉnh hợp các tỉnh, xây dựng thủy quân hùng mạnh .... Nhưng sau đó? Làm sao để đảm bảo chính sách của ngài có thể tiếp tục, nếu ngài không nắm quyền nữa?
Thẩm Mặc ngẩn ra, vừa rồi y còn cho rằng mình đánh giá cao đối phương, giờ mới biết là ngược lại, không ngờ người này nhìn ra bế tắc của xã hội, đó là "tuyệt chứng ngàn đời"
Nhưng rút kinh nghiệm vừa rồi, Thẩm Mặc không tùy tiện phát biểu nữa, hàm hồ hỏi:
- Vì sao tiên sinh lại bi quan như vậy?
- Thỏ hết chó vào nồi, một lần là quá đủ ... Tạ hạ là chó, Hồ Tôn Hiên là chó, Nghiêm Tung và Từ Giai cả đại nhân cũng là chó ...
Lời càn rỡ của tên gia hỏa này làm vẻ mặt Thẩm Mặc thêm nặng nề, không phải giận, mà giật mình vì tư tưởng đại nghịch bất đạo của hắn.
Trịnh Nhược Tằng cứ luôn miệng:
- Đại nhân không tin à? Tuy ngài là Thẩm lục thủ thiên cổ vô song, quan lớn bộ đường trẻ nhất, nhưng đều là hư ảo, là lâu đài cát hết, có thể sập bất kỳ lúc nào .. Tới khi ngài rớt đài, tất cả điều tại hạ làm sẽ bị người kế nhiệm ngài phủ định, vậy tại hạ uổng công làm cái gì?
-o0o-
Thẩm Mặc im lặng không nói, y biết mình gặp được kỳ nhân, nói xoáy vào tâm khảm bản thân rồi, làm sống mũi y cay cay, nước mắt muốn chảy ra.
Trịnh Nhược Tằng tận tình trút tâm sự trong lòng ra:
- Đại nhân phải nhìn rõ, đây là cái thói đời anh hùng không chết tử tế, nô tài cười tới già. Ngài muốn sống lâu trăm tuổi thì đừng làm Nhạc Phi, làm Hạ Ngôn mà làm Tần Cối, Nghiêm Tung ... Vì họa phúc của ngài trong một suy nghĩ của hoàng đế, ngài lập chiến công cái thế cho quốc gia, dốc hết tâm huyết vì triều đình, nhưng công cao hơn chủ, hoàng đế lo sợ, chớp mắt thôi sẽ thân bại danh liệt. Chẳng bằng hầu hạ hoàng đế thư thái, cùng ông ta luyện đan, viết thanh từ, như thế mới thăng tiến dễ dáng, đảo bảo ... Ôi chỉ nghĩ đã buồn nôn, mất hứng, mất hứng.
- Đại nhân, lý tưởng của ngài làm tại hạ cảm động, nhưng tại hạ không thấy hi vọng thành công ..
Nói tới đó quỳ xuống trước mặt y, khóc nói:
- Từ bỏ đi đại nhân! Những kẻ lý tưởng chúng ta không thể thành công được đâu.
Thẩm Mặc nhìn sao mai trên bầu trời, nước mắt chảy qua gò má:
- Tiên sinh nói đúng, ta không khuyên tiên sinh nữa, chỉ mời tiên sinh đi tới một nơi, xem một thứ, nếu như xem xong tiên sinh không chịu xuất sơn, ta tuyệt đối không cầu khẩn tiên sinh nữa, cũng không trách tội tiên sinh.
- Nơi nào? Chẳng lẽ đại nhân có thể cởi bỏ bế tắc này?
- Tới khi đó hẵng nói:
Thẩm Mặc đỡ hắn dậy:
- Thẩm mỗ mười mấy năm qua lần đầu tiên có cảm giác cường liệt như thế , nhất định có thể cởi bỏ sự bế tắc này ...
- Được.
Thẩm Nhược Tằng không phản đối nữa:
- Vậy thì đi.
Thẩm Mặc cười ha hả:
- Ta sắp đói hoa mắt rồi, không thể ăn cơm trước sao?
- Được, được.
Trịnh Nhược Tằng gọi vợ làm cơm, Ngụy thị đã dậy từ sớm, nhưng hai người họ vừa quỳ vừa khóc, không dám quấy rầy. Quy Hữu Quang cũng thế, chỉ giả ngủ mà thôi, lúc này cuối cùng cũng thoát nạn, hoạt động cái cổ mỏi nhừ:
- Đại nhân, ngài và huynh ấy nói chuyện hợp thật.
Thẩm Mặc cười:
- Chắc bản chất chúng tôi đều hơi điên ... Không được nhắc với ai chuyện hôm nay nữa đấy.
Cơm xong, Thẩm Mặc cùng Trịnh Nhược Tằng lên đường, trước khi đi hắn còn dặn vợ:
- Chuẩn bị cơm tối cho ta nhé.
Ý tứ là chỉ đồng ý đi theo Thẩm Mặc xem xét một chút, chứ không phải đồng ý "nhập bọn" với y.
Mái chèo rẽ nước, khơi lên đợt sóng lăn tăn, lúc này chẳng ai biết chuyến đi của họ sẽ được vô số văn nhân sử gia đời sau ca tụng, trong mắt họ, chẳng qua chỉ là chuyến đi bình thường mà thôi ...
Vừa về tới Tô Châu, Trịnh Nhược Tằng liền muốn đi xem thứ đó, Thẩm Mặc chỉ áo của mình:
- Thế nào cũng phải để ta thay y phục chứ?
Trịnh Nhược Tằng xấu hổ không thúc giục nữa.
Mãi mới đợi được đến khi Thẩm Mặc thay đồ mới, Trịnh Nhược Tằng lại sốt ruột thúc giục y lên xe, xa phu hỏi:
- Đại nhân, đi đâu?
- Cục thông dịch Tô Châu.
Xem liền chạy thẳng tới thành nam
Tới nơi, Tam Xích vào thông báo, một lát sau mấy người đứng đầu dẫn mấy người Tây Dương mặc đồ Hán đi ra, thấy Thẩm Mặc thì vô cùng ngạc nhiên:
- Còn tưởng rằng ngày mai đại nhân mới tới.
Vội dẫn mọi người khấu đầu thi lễ.
- Ha ha, mau đứng dậy đi, chúng ta vào trong nói chuyện.
Trịnh Nhược Tằng đi theo, nhưng vẫn chưa nhìn ra được điều gì.
Thẩm Mặc nói với người đứng đầu:
- Có thể gặp được Minh Dã tiên sinh ở đây thật tốt quá.
Người đó tuổi trên 50, mặt gầy mà nghiêm, tóc hoa râm, mặc lam bào, đầy phong phạm danh sĩ. Ông ta tên Trần Hạc, hiệu Minh Dã, là tài tử có tiếng của Thiệu Hưng là bằng hữu của Thẩm Luyện.
Người này thiên tử tuyệt đỉnh, đọc nhiều sách vở, không chỉ thơ văn từ khúc, thảo thư, đồ họa có thể mô phỏng danh gia, mà còn am hiểu tiếng nước ngoài, có thể đọc hiểu văn tự Nhật Bản, Triều Tiên, An Nam, Ấn Độ, có thể gọi là kỳ tài.
Suy nghĩ thành lập cục thông dịch của Thẩm Mặc có từ lâu, với quyền lực đại vị cùng tài phú khủng bố mà y năm giữ, chuyện này không khó khăn gì, nhưng cần có thời gian.
Bốn năm trước y hạ lệnh đội thuyền do tâm phúc thân tín nhất, người làm đắc lực nhất vượt trùng dương sang Châu Âu. Nhiệm vụ của bọn họ là mua thật nhiều sách vở y học, kiến trúc, triết học, chinh trị của các nước Anh, Pháp, Đức, đồng thời dùng điều kiện ưu đãi nhất tuyển chuyên gia, học giả tới Đại Minh ...
Bốn năm chờ đợi dài dằng dặc, cuối cùng hai tháng trước, tin tức đội thuyền trở về làm Thẩm Mặc vui sướng, vội vàng khởi động hạng mục cục thông dịch, đồng thời chỉ thị làm thật kín đáo.
Quy Hữu Quang chuẩn bị địa điểm, dùng lương cao chiêu mộ nhân viên thông dịch, tất cả tiến hành thuận lợi. Nhưng ông ta đề xuất ý kiến tìm vài vị danh nho tọa trấn, như thế thứ dịch ra mới được các sĩ đại phu chú ý, nếu không mấy người ngoại quốc cho dù có viết sách hay tới đâu, thượng tầng xã hội cũng chẳng quan tâm.
Thẩm Mặc liền mời Trần Hạc, vừa là đồng hương, và là hảo hữu của sư phụ hắn tới. Mặc dù ông ta chỉ hiểu tiếng mấy nước xung quanh, nhưng chỉ cần có sở thích về thông dịch là được rồi.
Vì thế y viết thư thành khẩn mời Trần Hạc tới Hàng Châu, đích thân giải thích công việc và ý nghĩa của cục thông dịch Tô Châu. Trần Hạc động lòng, nhưng ông ta là người cẩn thận, muốn tới xem trước rồi mới quyết định. Hai người hẹn nhau, chỉ cần khi Thẩm Mặc tới thị sát ông ta còn ở đây sẽ chấp nhận làm tổng biên tập cục thông dịch.
Cho nên gặp được Trần Hạc, Thẩm Mặc rất mừng, Trần Hạc cũng cười tủm tỉm tuôn một tràng ngoại ngữ.
Thẩm Mặc bật cười:
- Lại còn nói tiếng Phật Lãng Cơ nữa à, cái này ta không hiểu.
- Tạ hạ cũng chỉ mới học thôi, chuẩn bị nắm được mấy thứ tiếng tây kia trong vòng hai năm.
- Vậy thì tốt quá.
Thẩm Mặc thấy ông ta hào hứng liền yên tâm, lại bảo mấy người tây:
- Xin tự giới thiệu, bản quan là thị lang lễ bộ, đông nam kinh lược Thẩm Mặc, rất vui được gặp các vị ở đây.
Mấy người Tây Dương toàn theo đội thuyền của y về, trông khí độ tu dưỡng không tệ, cũng thi lễ giới thiệu.
Một người Tây Ban Nha lấy tên tiếng Minh là Lâm Tư Triết, tốt nghiệp đại học Salamanca, chuyên ngành số học, triết học.
Có người Pháp, lấy tiếng Minh là Ngải Hoa Hạ, học đại học Paris, chuyên logic học và tu từ học.
Hai người Anh tên Mã Mộ Đống, Văn Quang Minh tốt nghiệp Oxford, chuyên ngành chính trị, nghệ thuật, thiên văn học.
Thẩm Mặc cảm khái, không ngờ những trường đại học danh giá kia có từ thời Minh rồi, xem ra Hoa Hạ không tranh thủ tiến bộ là không được.
Từ lúc chiêu mộ tới nay, những học giả Tây phương đã học một năm tiếng Đại Minh, ít nhất vấn đề giao lưu rất dễ dàng, bọn họ tranh nhau biểu đạt tâm tình của mình.
- Trước kia bỉ nhân xem Marco Polo du ký, luôn hoài nghi về phương đông, tôi không xác định thật là có quốc gia giàu có văn minh như ông ấy miêu tả không.
Ngải Hoa Hạ nói:
- Vì thế nghe thấy có sứ giả phương đông chiêu mộ học giả tới Đại Minh làm việc, tôi không hề do dự nhận lời, muốn tận mắt nhìn thấy quốc gia này.
- Vậy kết quả ra sao?
Thẩm Mặc cười hỏi:
- Đất nước các vị rất rộng, đồ ăn phong phú, nhà cửa sạch sẽ, vật dụng giá rẻ. Tôi có thể mua được nhiều nhiều đồ hoàng thất chúng tôi mới dùng, thậm chí có thể chất lên thuyền, đội thuyền mang về ...
- Đúng đúng, tơ lụa thượng hạng nơi này, mỗi tấc ở Anh giá phải tính bằng vàng.
Mã Mộ Đông hưởng ứng:
- Cho dù người Tây Ban Nha và Ý Đại Lợi giàu nhất cũng không thể mua đồ tốt giá rẻ như thế.
Lâm Tư Triết người Tây Ban Nha chỉ trường bào lụa trên người:
- Chất liệu này chỉ đại quý tộc chỗ chúng tôi mới dám hỏi giá, nhưng ở đây tôi dùng mười ngày lương mua liên ba bộ.
- Huynh thật biết đốt tiền.
Văn Quang Minh trêu hắn.
- Để thay đổi mà.
Lâm Tư Triết đáp rất nghiêm túc.
Mấy người ngoài quốc tiếp tục miêu tả chuyện mắt thấy tai nghe của mình, khen ngợi Đại Minh không ngớt miệng.
Đám Thẩm Mặc ngoài tự hào ra còn xấu hổ, chẳng qua mấy người này chẳng qua mời tới Thượng Hải và Tô Châu thôi, ra nơi khác , thậm chí lên phương bắc có lễ đều như Sa Vật Lược nói :" Đại Minh lấy Hoài Hà làm ranh giới, một nửa hơn cả thiên đường, một nửa như địa ngục."
Đương nhiên, chẳng ai chủ động nói ra điều này, lòng hư vinh chẳng ai tránh khỏi, để sau này bọn họ tự nhận ra vậy.
Bất kể thế nào thì những người Châu Âu kia cũng cảm thấy mình được tới thiên đường rồi, nói đánh chết cũng không về nữa, còn cẩn thận hỏi Thẩm Mặc, cho cho bọn họ đón bạn bè người thân tới không.
Thẩm Mặc vốn định đồng ý ngay, nhưng nghĩ một lúc lại vờ trầm ngâm:
- Chuyện này à ..
Thấy y tỏ vẻ khó khăn, mấy người kia vội khẩn cầu:
- Chúng tôi sẽ nỗ lực làm việc, làm gì cũng được.
Thẩm Mặc e làm họ sợ chạy mất, cười nói:
- Đương nhiên có thể, chuyện thường tình mà, nhưng muốn định cư ở Đại Minh phải nỗ lực nhiều lần, vì nước chúng tôi vừa kết thúc chiến tranh với nước láng giềng, trong cuộc chiến đó có không ít người Phật Lãng Cơ, Hà Lan ra nhập, cho nên thái độ chính phủ chúng tôi với người nước ngoài, không nói các vị cũng biết.
Mấy người kia cuống lên:
- Chúng tôi không giống với đám cường đạo đó, chúng tôi ngưỡng mộ văn minh phương đông mà tới, lại là lần đầu tới đây, sao tính nợ lên đầu chúng tôi được.
- Ta hiểu, nhưng các vị đại nhân trong triều không hiểu, nên muốn được đãi ngộ như người trong nước, các vị cần nỗ lực.
- Nỗ lực thế nào?
Mấy cái miệng động thanh.
Thẩm Mặc giải thích:
- Văn minh đông tay có khác biệt lớn, nhiều thứ chỗ các vị chúng tôi không hiểu, mà sĩ đại phu bên chỗ chúng tôi lại rất hiếu học, chỉ cần các vị dốc lòng làm tốt phiên dịch, để các vị đại nhân chỗ chúng tôi hiểu được các vị, sẽ tôn trọng các vị. Tới khi đó không cần ta lên tiếng, tất nhiên có người đứng ra nói cho các vị.
Mấy người kia liền tranh nhau biểu đạt hiến thân cho sự nghiệp phiên dịch.
Trong lúc trò chuyện đã tới trưa, quản sự ra mời mọi người vào dùng cơm, vì Thẩm Mặc dặn trước, bữa cơm này lấy món ăn tây làm chủ.
Thẩm Mặc nhìn bộ đồ ăn bày trước mặt, lại nhìn mấy người ngoại quốc toàn bộ dùng đũa, động tác thành thạo, lại chuyên môn gắp món ăn Đại Minh. Lại nhìn Quy Hữu Quang, Trịnh Nhược Trằng lóng ngóng tay dao tay dĩa, một lúc sau Quy Hữu Quang tức giận ném dao dĩa xuống:
- Mất công, dùng đũa tiện hơn.
Trịnh Nhược Tằng rất thích thú, vì đây là trải nghiệm không tệ.
Thấy đại nhân dùng dao dĩa rất nhàn nhã, Trần Hạc ngạc nhiên:
- Đại nhân học đâu ra thế?
- Ở Thượng Hải...
Thẩm Mặc đáp hàm hồ nói lảng đi:
- Ừm, món thịt bò không tệ đâu..
Ăn được lưng lửng bụn, thấy Trần Hạc đã lau miệng, Thẩm Mặc đi vào chuyện chính:
- Công tác triển khai thế nào rồi?
- Đã dịch được ba quyển sách.
Trần Hạc đáp:
- Chủ yếu vì hiện giờ bọn họ chưa viết được chữ, nên trước tiên cần họ giảng cho tại hạ trước, sau đó tại hạ mới cân nhắc câu chữ viết ra, vì thế tốc độ mới chậm.
Sợ Thẩm Mặc thất vọng, lại nói:
- Tạ hạ đang học văn tự bọn họ, họ cũng đang học chữ chúng ta, tin rằng không lâu nữa hai bên có thể cùng tiến hành.
- Không vội, chất lượng là quan trọng nhất. Phát pháo đầu phải nổ thật vang, mở đầu tốt là thành công một nửa.
Trần Hạc hỏi:
- Vậy quyển sách đầu tiên đại nhân chuẩn bị là gì?
- Lấy thư mục ra đây.
Thẩm Mặc bảo.
Trần Hạc liền sai người đưa một quyển sách dày tới.
- Ta cần mục lục thôi mà.
Thẩm Mặc nản chí nói.
- Đây là mục lục đấy ... Dọc đường đi bọn họ mua hết ách Ai Cập, Ả Rập, Ba Tư , có mua được là mua , tổng cộng hơn 9 vạn quyển.
Thẩm Mặc tiện tay lật xem danh sách dầy, được chia theo các chương mục, thi ca, má móc, kiến trúc, đóng thuyền, vật lý ... Tổng cộng có hơn ba mươi loại.
Nhưng lựa chọn không khó, vì mục đích Thẩm Mặc là cất một tiếng kinh động thiên hạ, không thể chọn vật lý , kiến trúc, nếu không chỉ được đám sĩ đại phu tấm tắc khen lạ chứ không coi trọng.
Cho nên triết học là lựa chọn duy nhất, vì nói là thứ trừu tượng, không phân biệt đông tây, nó nghiên cứu chân lý của thế giới, mà chân lý thường đúng ở mọi nơi. Cho nên bất kể đông tây, tất cả hoạt động trí tuệ của trí giả cuối cùng sẽ thăng hoa tới theo đuổi triết học.
Tuy nói là không khó, nhưng muốn tìm ra thứ sách mình cần trong mục lục dày này, Thẩm Mặc vẫn phải mướt mồ hôi, lật tới trang 250 mới tìm được cái tên, chỉ vàn nó nói:
- Chính là quyển này.
- Logic ư?
Trần Hạc hỏi lại.
- Đúng là La Tập học của Aristotle.
Thẩm Mặc nói chắc chắn:
- Ông ta có thể bổ xung cho sự thiếu sót của triết học phương đông, hơn nữa thủ đoạn cũng hay.
- Hay ở chỗ nào?
Mọi người tò mò hỏi.
- Hay ở chỗ ngụy trang một chút là trở thành sách tham khảo truy nguyên.
Thẩm Mặc cười:
- Quyển sách này giảng về nguyên tắc cơ bản của truy nguyên, mọi người nói xem có khiến oanh động không?
*** Truy Nguyên: nghiên cứu đến cùng để biết nguồn gốc của sự vật.
- Cả đời mò mẫm kinh nghĩa mà không ra chút manh mối nào, đương nhiên hi vọng có ngọn đường sáng soi lối rồi.
Trần Hạc than gia văn hội quanh năm, biết mâu thuẫn trong lời nói của thánh nhân làm người truy cầu chân lý thực sự bế tắc:
- Có điều cái tên La Tập học không giống sách gọi của Lý học lắm.
- Vậy thị sửa.
Thẩm Mặc nghĩ một lúc rồi nói:
- Gọi là (Danh lý tham) đi.
- Danh lý tham?
Mấy người còn lại hỏi:
- Đúng, từ tuyên truyền ta đã nghĩ rồi --- Thế nhân đều muốn có được đạo thánh hiền, nhưng đa phần ngạc nhiên vì sự thần kỳ của nó, nói cái hư vô của nó, không hiểu truy nguyên, hiểu lầm tông chỉ, đi vào hướng hoang đường lạc lối, mất đi đại đạo chân thực. Nay có Danh Lý Tham của Tây triết họ Lý, có thể làm người đời hiểu rõ chân lý thực sự. !"
Vốn Trần Hạ còn muốn mời Thẩm Mặc định kế hoạch thư, nhưng hiện giờ không cần nữa, vì với nhân lực hiện giờ muốn dựa theo tiêu chuẩn "cất một tiếng kinh động thiên hạ" của Thẩm Mặc, muốn dịch được bộ sách này, ít nhất phải mất ba năm, trong ba năm đó cục thông dịch khỏi nghĩ tới làm việc khác.
Thẩm Mặc không cần thứ khác, ngược lại còn đảm bảo với Trần Hạc sẽ mời chuyên gia tới giúp ông ta toàn lực biên dịch quyển Danh Lý Tham này.
Khi dặn dò công việc xong, Thẩm Mặc đột nhiên hỏi hai học giả tới từ Anh quốc:
- Nữ vương quý quốc đăng cơ mấy năm rồi?
Mã Mộ Đông và Văn Quang Minh suy nghĩ một lúc rồi đáp:
- Nữ vương bệ hạ đăng cơ năm 1559 đổi sang lịch Đại Minh là ...
- Năm Gia Tĩnh thứ 38 .
Chưa đợi bọn họ tính xong, Thẩm Mặc đã có đáp án:
- Năm sáu năm rồi, quyền vị hẳn đã được củng cố.
- Chắc là thế, khi chúng tôi rời nước thì nữ vương đã ban bố "chí tôn pháp" và "đơn nhất pháp lệnh", quy định quốc vương là lãnh đạo tối cao của quốc gia và giáo hội, có vẻ sẽ thành bậc thánh quân.
Một vị nữ vương khiến dẫn dắt Anh đánh bại bá chủ trên biển Tây Ban Nha, bước vào thời đạ hàng hải, đương nhiên là một vị thánh quân rồi.
"Vậy chẳng phải là cũng như Võ Tắc Thiên?" Đám Quy Hữu Quang cảm thấy chuyện nữ tử kế thừa hoàng vị rất kỳ quái.
Thẩm Mặc dù hứng thú với nữ vương Elizabeth, nhưng y quan tâm nhất không phải là nước Anh, vì nàng và thủ hạ hải tặc của mình khi đó chưa có giấc mộng đánh bại hạm đội vô địch Tây Ban Nha, liền hỏi Lâm Tư Triết:
- Vua Philip II của các vị đăng cơ bao năm rồi?
- Bệ hạ đăng cơ năm 1556, tới nay là tám năm.
Lâm Tư Triết không thẹn là người làm số học, báo ngay thời gian ra. Hắn có vẻ không coi "thánh quân" người Anh ra gì, kiêu ngạo nói:
- Theo tôi thấy thế giới này do hai quân vương của hai đai quốc gia thống trị đông tây, phương đông đương nhiên là hoàng đế quý vị, còn phương tây là hoàng đế chúng tôi.
- Phì, chỉ có người Tây Ban Nha các ngươi mới nghĩ thế, cuồng vọng tự đại.
Người Anh đương nhiên nhận ra sự khinh bỉ của hắn, liền tức giận phản kích.
