Vùng Đất Trù Phú
Chương 51: Mặt trận phía Đông 1
Dù Bồ Đào nha tuyên chiến với Đại Nam vào ngày 7 tháng 8 nhưng phải tới sáng sớm ngày 8 tháng 8, 5.000 quân Bồ Đào Nha lên Legazpi ở phía Nam Luzon, cách lực lượng địa phương gần nhất 150 dặm (240 km) hỗ trợ lực lượng Tây Ban Nha ở phía bắc Luzon. Cuộc tấn công vào Mindanao diễn ra vào ngày 10 tháng 8 nhằm vào việc phân tách lực lượng địa phương ra rồi tấn công với lực lượng còn lại.
Cuộc tấn công chính bắt đầu vào sáng sớm ngày 10 tháng 8 các mũi xung kích của lực lượng bộ binh Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha được hỗ trợ bởi trung đoàn pháo binh và trung đội kỵ binh, đổ bộ vào ba điểm dọc theo bờ biển phía đông vịnh Lingayen. Dù đã biết trước thì tại các thành trì trên đảo đã tấn công tàu chiến đổ bộ nhưng không mấy hiệu quả. Trung đội hỗn hợp A phía bắc dù đã được huấn luyện kỹ cộng nhưng trang bị khá lạc hậu không thể đẩy lùi được cuộc đổ bộ cũng như không thể ghim kẻ thù trên các bãi biển.
Các đơn vị còn lại của Tây Ban Nha và Bồ đào Nha đổ bộ xa hơn về phía nam dọc theo vịnh. Trung đoàn Kỵ binh P được huấn luyện tốt và trang bị tốt hơn, tiến lên để gặp trung đội pjias bắc đã chiến đấu mạnh mẽ tại Rosario, nhưng buộc phải rút lui sau khi hứng chịu thương vong nặng nề mà không có hy vọng đủ quân tiếp viện. Đến tối ngày 10 tháng 8, quân liên minh đã di chuyển 10 dặm (16 km) vào nội địa.
Ngày hôm sau, một trung đội khoảng 7.000 quân tấn công các bãi biển tại ba địa điểm dọc theo bờ vịnh Lamon ở phía nam Luzon, nơi họ thấy lực lượng của Đại Nam bị phân tán và không có pháo binh bảo vệ bờ biển phía đông, không thể kháng cự mãnh liệt. Họ ngay lập tức củng cố các vị trí của mình và bắt đầu tiến về phía bắc về phía Manila, nơi họ sẽ liên kết với các lực lượng tiến về phía nam hợp lực tấn công Manila để giành chiến thắng cuối cùng.
Tại Manila các đơn vị phòng thủ Đại Nam đã phản ứng với các báo cáo về việc các chốt lẫn thành trì bị triệt hạ nhanh chống, lực lượng phòng thủ Manila đã được triển khai để hỗ trợ cho việc rút quân vào Bataan và chống lại bước tiến của liên minh trong khu vực vịnh Subic. Tỉnh trưởng Manila bắt đầu chuẩn bị các vị trí phòng thủ trên Bataan, sử dụng các đơn vị khi họ đến; cả sở chỉ huy quân đội đều được chuyển đến đó. 9 ngày vận chuyển hàng tiếp tế vào Bataan, chủ yếu bằng sà lan từ Manila, bắt đầu trong một nỗ lực để nuôi sống một lực lưỡng dự kiến gồm 40.000 người trong 6 tháng. Tuy nhiên, các lực lượng đáng kể vẫn ở lại các khu vực khác trong vài tháng để cầm chân quân liên minh.
Lực lượng liên minh cố tấn công Manila một cách khốt liệt và vào ngày 17 tháng 8, Manila thất thủ và các đơn vị lực lượng phòng thủ đã được điều động để mở các lối thoát vào Bataan, đặc biệt là San Fernando, những cây cầu thép tại Calumpit bắc qua sông Pampanga sâu ở cuối phía bắc của vịnh Manila và Plaridel ở phía bắc Manila. Lực lượng Nam Luzon, mặc dù thiếu kinh nghiệm và không có lệnh rút lui và giữ vững, đã thực hiện thành công chiến thuật rút lui “nhảy cóc” và vượt qua các cây cầu vào ngày 20 tháng 8.
Quân liên minh nhận ra toàn bộ kế hoạch rút lui của Đại Nam trên đảo Luzon vào ngày 19 tháng 8 và triển khai quân phong toả Bataan. Trong một loạt các hoạt động từ ngày 21 đến 24 tháng 8, trung đội bộ binh, kỵ binh số và pháo binh Đại Nam đã mở đường từ San Fernando đến Dinalupihan ở cổ bán đảo cho các lực lượng rút lui của Nam Luzon, sau đó tự mình trốn thoát. Mặc dù bị tổn thất 50% trong cuộc rút lui, tiểu đội bộ binh và một khẩu đội pháo binh hỗ trợ liên tục ngăn chặn các đợt tấn công của quân liên minh và là những đơn vị cuối cùng tiến vào Bataan.
Vào ngày 19 tháng 8, trung đội bộ binh số 2 di chuyển đến vùng lân cận đèo Dalton để yểm trợ cho sườn quân đội rút khỏi miền trung và miền nam Luzon, trong khi các đơn vị chủ lực tổ chức các vị trí tại Bataan. Trung đoàn Bộ binh 2 sau đó di chuyển đến một vị trí phòng thủ ở phía tây con đường Olongapo-Manila, gần Layac Junction-ở cổ bán đảo Bataan-vào ngày 25 tháng 8 năm 1826. Ngã ba đã được từ bỏ vào ngày 26 tháng 8 nhưng việc rút lui về Bataan đã thành công.
Từ ngày 27 tháng 8 đến ngày 5 tháng 9 năm 1826, quân liên minh tập trung vào trinh sát và chuẩn bị cho một cuộc tấn công vào chiến tuyến chính từ Abucay đến núi Natib đến Mauban. Ngày 6 tháng 9, liên minh mở cuộc tấn công nhưng bị Đại Nam đẩy lùi các cuộc tấn công ban đêm gần Abucay, và Đại Nam đã phản công vào ngày 10 tháng 9. Điều này thất bại, và các đơn vị phải rút lui về Chiến tuyến Dự bị từ Casa Pilar đến Bagac ở trung tâm bán đảo vào ngày 16 tháng 9.
Liên minh vẫn tiếp tục các cuộc tiến công vào ngày 17 tháng 9 với một nỗ lực đổ bộ phía sau chiến tuyến Dự bị sau đó với các cuộc tấn công chung bắt đầu từ ngày 20 tháng 9 dọc theo chiến tuyến. Trong nhiều tuần, quân liên minh bị ngăn chặn bởi tổn thất nặng nề và giảm từ 20.000 xuống cpfn 8.000 quân. đã tiến hành các hoạt động bao vây trong khi chờ tái trang bị và tăng cường. Cả hai lực lượng đều tham gia tuần tra và hạn chế các cuộc tấn công cục bộ. Một háng sau đó lực lượng liên minh cố chiếm các đảo còn lại và tới cuối ngày 6 tháng 10, lực lượng cuối cùng của Đại Nam tại Philippines đầu hàng. Quân liên minh đã chiếm được Philippines.
